Zemin Kaplama Malzemeleri

Zemin kaplama malzemeleri insanları soğuktan ve toprağın neminden koruyan, yürüme ve eşya yerleştirme için düzgün ve sağlam bir yüzey sağlama gibi iki ana işlevi olan düz ve yatay yüzeylerdir. Zemin kaplama malzemeleri genel olarak esneklik, köken, doğal ve yapay olma, anti statiklik, sertlik, gözenek ve temel malzeme durumuna göre sınıflandırılırlar.

Zemin kaplama ürünlerinin taşıması gereken özelliklerin hepsine uygun tek bir kaplama malzemesinin bulunması hemen hemen mümkün değildir. Çünkü bu özelliklerden bazılarının bir malzemede olması diğer özelliklerinin olmamasına neden olabilmektedir. Bu nedenle kullanılacak alanları özelliği göz önünde bulundurularak, tercih edilecek olan malzemenin hangi özellikleri taşıması gerektiğine karar verilmelidir.

Öncelikle malzeme hangi alanda kullanılacak iç mekan zemin kaplama malzemeleri, üzerinde ne tip faaliyetler yürütülecek, alanın kirlenme durumu nedir, gidiş gelişlerin hangi noktada yoğunlaştığına ilişkin sorular malzeme seçiminden önce ayrıntılı olarak incelenmelidir. Buna göre malzemede istenilen özelliklere karar verilmelidir. Örneğin, resepsiyon, koridor vb. ağır trafiğe maruz kalan alanlarda yüksek dayanım gücüne sahip malzemeleri seçilmelidir.  

Kaplama malzemesinin satın alınmasına ne kadar para harcanacağı, bakım ve temizlik için ne kadar para ve zaman gerektireceğine de seçim aşamasında dikkat edilmelidir.

Son olarak malzemenin kullanılacağı alanda ne tür bir güzellik aranıyor, nasıl bir etki yaratılmak isteniyor vb. sorularla farklı alanlarda kullanılan tüm kaplama malzemelerinin birbiri ile olan ilişkisi de seçim aşamasında dikkat edilmesi gereken hususlardandır.

DAYANIKLILIK ÖZELLİKLERİ

Dayanıklılık, çeşitli malzemelerin çevresel etkilerin sebep olduğu, darbe, bozulma ve yıpranmalara karşı dayanma gücü olarak tanımlanmaktadır. Zemin kaplama malzemeleri, kullanım sırasında üzerine düşen sert cisimlerden, dökülen su ve yiyeceklerden zarar görebilmektedir. Bu nedenle zemin kaplama malzemesi seçilirken hangi alanlarda hangi malzemelerin daha dayanıklı olacağı dikkate alınmalıdır.

 Darbelere Karşı Dayanıklılık : Mekanlarda kullanılan zemin kaplama malzemelerinin yüzeyine vurma, çarpma gibi darbe etkisi gösterebilecek olaylar karşısında herhangi bir şekilde deformasyona uğramamasıdır. Darbe dayanımı tüm mekanlarda kullanılan malzemelerde arana bir özelliktir.

 Aşınmaya Karşı Dayanıklılık : Döşeme kaplama malzemeleri zamanla insan ve eşyaların neden olduğu sürtünme hareketlerine karşı gösterdiği dayanıklılıktır. Teknik koşullara uygun olarak düzenlenmiş ve yüksek kaliteli malzemelerden yapılmış yer kaplamaları ağı trafiğe maruz kalırsa ya da uygulaması ve işçiliği hatalı olursa aşınmaya maruz kalabilir. Otel odaları gibi yoğun trafiğin olmadığı yerlerde, maliyeti ve direnci çok yüksek olan malzemeleri seçmek gerekmeyebilir. Fakat hastane koridorları, otel lobileri, çok amaçlı salonlar vb. trafiğin yoğun olduğu yerlerde ise aşınma direnci fazla olan malzemelerin geçilmesi gerekir.

 Çizilmeye Karşı Dayanıklılık : Çeşitli mekanlarda bulunan eşyaların yerlerinin değiştirilmesi vb. hareketler ile zemin kaplama malzemelerinin yüzeylerinde çizilme olmamasının sağlanmasıdır. Tüm mekanlarda aranan bir özelliktir.

 Suya Karşı Dayanıklılık : Özellikle tuvalet, banyo gibi mekanlarda kaplama malzemelerinin suyla temas etmesi halinde zarar görmemesidir.

 Kimyasal Maddelere Karşı Dayanıklılık : Kaplama malzemeleri mutfak ve banyo gibi yoğun kirlerin oluşabileceği ya da kimyasal maddelerde temizlenmesi gereken alanlarda kullanılacaksa, malzemenin kimyasal temizlik maddelerine ve bu alanlarda oluşacak bazı kimyasallara karşı dayanıklı olması gerekir.

 Isı ve Gün Işığına Karşı Dayanıklılık : Mekandaki ısının zemin kaplama malzemesi ile teması esnasında malzemenin gösterdiği dirençtir. Tüm mekanlar için aranan bir özelliktir. Fazla güneş alan mekanlar için de önemli bir özelliktir. Bu tür alanlarda özellikle, zemin döşeme malzemelerinin açık renkte seçilmesi gerekir. Aksi taktirde bir süre sonra malzemenin renginde solmalar görülebilir. Ayrıca özellikle açık mekanlarda kullanılan malzemeler güneş ışınlarına karşı daha dayanıklı olmalıdır.

 Yağa ve Pasa Karşı Dayanıklılık : Malzemelerin üzerine yağ döküldüğünde ya da pas yapabilecek bir malzeme konulduğunda bu maddelerin olumsuz etkilerini bünyesine kabul etmemesi ve temizlendiğinde yüzeyinden çıkmasıdır.

 Yangına Karşı Dayanıklılık : Malzemenin ufak bir kıvılcım ile alev almaması ve yangın durumunda da yangına katkıda bulunarak hızlı yayılmasında etken olmamasıdır. Sigara içilebilen mekanlarda, sigara ateşinin sıcaklığına dayanabilecek kaplama malzemelerinin tercih edilmesi gerekir. Tüm mekanlarda, özellikle de bar ve restoranlardaki zemin ve duvar kaplama malzemelerinde aranan bir özelliktir.

 Yırtılmaya Karşı Dayanıklılık : Malzeme yer yapıştırılmadan ve ek yerleri kaynak yapılmadan kullanılacaksa yırtılmaya maruz kalabilir. Bu sebeple, kullanılan malzemenin sürtünme ve takılmalara karşı dirençli olması gerekir.

RAHATLIK ÖZELLİKLERİ

Çeşitli alanlarda kullanılan döşeme ve kaplamaların insanlara fiziksel ve ruhsal açıdan rahatlama sağlayabilecek ölçüde konfor sağlaması istenir. Bu amaçla seçilecek döşemelerin nispeten esnek olması gerekmektedir. Esneklik özelliğine sahip olan döşeme malzemeleri ayakların yorulmasını önledikleri, yere düşen cisimlerin kırılmasına kısmen engel oldukları ve gürültüyü azalttıkları için daha rahat bir fiziksel ortam yaratılmasında tercih edilir. Ancak bu özellik, kullanılacak alan göz önünde bulundurularak dayanıklılık faktörü ile birlikte düşünülmelidir. Kaplama malzemelerinde konfor ile ilgili aranan özellikler;

 Esnek olması.

 Mobilya ve diğer eşyalar ile uyumlu olması.

 Sıcak görünüşlü olması.

 Darbe ve çarpma sesine karşı yalıtım özelliğinin olması.

 Kaba ve gözenekli malzemeler sesleri absorbe eder ve gürültüyü azaltır. Sert ve esnek olmayan malzemeler ise sesleri iletir.

MALİYET ÖZELLİKLERİ

Zemin kaplaması seçiminde en önemli kriterlerden biri de ürünün maliyetidir. Bir çok kullanıcı, yapım ve kullanım maliyeti yüksek olduğu için bazı malzemeleri seçmekte kararsız kalmaktadır. Kaplama maliyeti hesabında üretim, taşıma, döşeme masrafları söz konusudur. Üretim masrafları ham maddenin elde edilmesiyle başlar. Daha sonra işlenerek zemin kaplama malzemesi haline getirilir. Malzemelerin taşınması da maliyet hesabında önemi bir yer tutmaktadır. Seçilen kaplama malzemesi uygulandığında uzun yıllar boyunca özelliğini kaybetmeden kalmalıdır. Bu nedenle kullanılacak mekana uygun malzeme seçilmesinde malzemenin ilk satın alma fiyatının yanı sıra kullanım ve bakım süresince gerekli olabilecek harcamalar da düşünülmelidir. Ayrıca uygulama yapılacak zeminin özellikleri de maliyet açısından önemli bir etkendir. Zeminin düzgünlüğü, kuruluğu, uygulama sırasında ek malzeme kullanıp kullanılmayacağı da hesaplanmalıdır.  Maliyet her malzemede farklılık göstermektedir. Bazı malzemelerin hammaddelerinin doğada bulunması ve işlenmesi zor olduğu için bu tip malzemeler pahalı, bazılarının ise yapımı kolay olduğu için ucuz olabilmektedir. Bir malzemenin maliyeti değerlendirilirken ilk satın alma maliyeti, uygulama maliyeti, toplam kullanım süresi, temizlik ve bakım maliyeti birlikte değerlendirilmelidir. Bir malzemenin maliyeti ve dayanıklılığı ile ilgili olarak malzemenin cinsi, kalınlığı ve uygulama yöntemi dikkate alınmalıdır.

SAĞLIK ÖZELLİKLERİ

İnsanların beden sağlığı açısından ele alındığında kullanılan döşeme kaplama malzemelerinde aranan özellikler genel olarak aşağıdaki gibidir.

 Soğuk Olmaması : Mekanlar oturma, yürüme vb. eylemler gerçekleştirilirken döşeme malzemesinin soğukluğunun insan vücudunu rahatsız etmeyecek düzeyde olması.

 Biyolojik Zararlıları Barındırmaması : Bazı durumlarda kaplama malzemeleri biyolojik zararlıları barındırabilmektedir. Bu zararlılar pek çok hastalığın oluşmasında ve üremesinde etkin tol oynamaktadır. Zararlıları ortadan kaldırma bir çözümdür fakat en baştan bu zararlıların oluşmasını engellemek daha köklü bir çözümdür. Zemin kaplaması olarak parçalı ürünler kullanıldığında, parçaların arasında kalan derz boşluklarının fazla geniş olmaması ve gereken derz malzemelerinin kullanılması, ileride biyolojik zararlıların oluşmasını önleyebilmektedir.

ANTİSTATİK ÖZELLİKLERİ

Mekan içerisinde oluşabilecek statik elektriklenmenin önlenmesini sağlayan bir özelliktir. Bu amaçla, malzemenin imalatında hamurun içerisine metal ve granit tozları konularak iletkenleştirilir ve elektriğin topraklanması sağlanır. Uzun süre kullanılan mekanlardaki kaplama malzemelerinde bu özelliğin aranması insan sağlığı açısından önemlidir.

YÜRÜME GÜVENLİĞİ ÖZELLİKERİ

Bireylerin zemin üzerinde güvenle yürüyebilmeleri için gerekli olan bir özelliktir. Bu özellik, yüzeyinde kayganlığın, girinti ve çıkıntıların olmamasını gerektirir. Döşeme üzerinde kaza riskinin oluşmaması için arana en önemli özelliklerden biridir. Özellikle kaygan döşeme yaşlılar ve çocuklar için çok tehlikeli olmakta ve yürünmesi için fazla çaba gerektirdiği için yorgunluğa yol açmaktadır. Özellikle ıslak mekanlarda kullanılan malzemelerin kaygan olmaması gerekmektedir.

TEMİZLİK VE BAKIM ÖZELLİKLERİ

Mekanların en çok ve çabuk kirlenen kısımları zemin kaplamalarıdır. Zemin malzemelerinde temizlikle ilgili aranan özellikler şu şekilde sıralanabilir;

 Kolay temizlenmeli

 Leke tutmamalı veya lekeler kolay çıkmalı

 Temizlik maddelerin karşı dayanıklı olmalı

 Toz tutmamalı

 Kiri az göstermeli.

Nötral renklerden ve desenli seçilen kaplamalar hangi malzemeden yapılmış olursa olsun temizlik işini azaltır. Parlak ve tek renkli malzemelerin ise temizliği daha zahmetlidir.

GÖRÜNÜM ÖZELLİKLERİ

Malzemenin kullanılacağı alana göre üzerine yerleştirilecek mobilya, perdeler ve aksesuarlar ile uyumlu olabilecek özellikleri taşımalıdır. Kullanım alanında göre uygulanması muhtemel her türlü dekorasyona olanak verecek bir malzeme hem estetik hem de kullanışlılıkla ilgili kaygıları da en aza indirecektir.